Thi Sách Là Ai - Về Tên Họ Hai Bà Trưng Và Chồng Bà Trưng Trắc

Admin - 02/09/2024 7

Một ngày đầu xuân năm mới 1994, tự anh Tống Văn Thụy, bạn “đồng môn lớp trên”, tôi nhận được thông tin: Linh mục Nguyễn Phương, vị thầy học khả kính của shop chúng tôi ở Đại học Văn khoa Huế đang từ trần tại một tu viện sinh hoạt Brazil sau một cuộc phẩu thuật tim. Khôn cùng xúc động. Tối đó tôi vẫn viết bài bác này và tiếp nối đăng bên trên Tạp chí kiến thức và kỹ năng Ngày nay. Hôm nay (6/2 Âm lịch) kỷ niệm 1978 năm ngày mất (cũng là đáng nhớ 1981 năm cuộc khởi nghĩa) của nhì Bà. Xin đăng lại!

Lê Thí (SĐ-HTK)

***

Lâu nay trong toàn bộ tài liệu sách báo bọn họ đều nói rằng ck của Trưng Trắc là Thi Sách, nam nhi của quan lại Lạc tướng huyện Châu Diên. Thi Sách bị Thái thú Giao chỉ nên Tô Định giết chết. Trưng Trắc cùng em là Trưng Nhị nổi dậy đánh duổi tô Định chạy về Tàu để trả thù mang lại chồng, rửa hờn mang đến nước. Sự việc xẩy ra vào năm 40 Công nguyên.

Bạn đang xem: Thi sách là ai

Nhưng cách đó hơn 30 năm, tôi có đọc một tài liệu lịch sử dân tộc được viết một giải pháp rất trang nghiêm lại nhận định rằng thực tế ông xã của Trưng Trắc tên là Thi chứ chưa hẳn là Thi Sách. Đó là quyển phương pháp sử học tập của GS LM. Nguyễn Phương do Viện Đại học tập Huế xuất bạn dạng năm 1964.

Trong tài liệu đó tác giả Nguyễn Phương đã giới thiệu những bệnh lí rất là lí thú cùng rất ngặt nghèo để biện dẫn mang lại ý kiến của bản thân và giải thích nguyên nhân dẫn mang đến sự sai trái này.

Theo tác giả Nguyễn Phương thì tài liệu lịch sử trước tiên nói về cuộc khởi nghĩa của hbt hai bà trưng là quyển Hậu Hán thư do Thái thú Phạm Việp viết vào ráng kỉ thiết bị V. Trong tư liệu này không hề đề cập đến tên chồng bà Trưng Trắc. Sách chỉ viết: “Hữu Giao chỉ thanh nữ tử Trưng Trắc cập cô gái đệ Trưng Nhị bội phản công dịch kỳ quận”.

Tạm dịch: “Giao Chỉ có thiếu phụ tử Trưng Trắc cùng em gái là Trưng Nhị làm phản đóng chiếm (ở) quận ấy”.

Tiếp theo Hậu Hán thư, vào gắng kỉ đồ vật VI, Lệ Đào Nguyên là tín đồ là người đầu tiên đề cập đến tên ck của bà Trưng Trắc trong item Thủy kinh chú. Lệ Đào nguyên viết “châu diên lạc tướng tử danh thi sách mê linh lạc tướng chị em danh trưng trắc vi thê trắc vi nhân hữu đảm dũng tương thi khỉ tặc mã viện tương binh phạt trắc thi tẩu nhập kim khê”. (Đoạn này trích nguyên Thủy gớm chú ko viết hoa cùng chấm phẩy, ngắt câu theo lòng tin của chữ hán việt cổ).

Đến cụ kỉ sản phẩm VIII, Thái tử hiền đã chú giải cho bộ Hậu Hán thư cùng đã dùng đoạn bên trên trong Thủy khiếp chú nhằm nói rõ hơn về cuộc khởi nghĩa của nhị Bà Trưng.

Sau các chữ “Trưng Nhị phản….” trong Hậu Hán thư như vừa trích ở trên, Thái tử hiền viết thêm lời chú: “Trưng Trắc giả Mê Linh thị xã Lạc tướng mạo chi phái nữ giả vi Châu Diên Thi Sách thê, thậm hùng dũng”. Trợ thì dịch: “Trưng Trắc, phụ nữ của Lạc tướng tá Mê Linh (là) vợ của Thi Sách bạn Châu Diên, cực kỳ hùng dũng”.

Ở phía trên câu văn nguyên của Thủy khiếp chú đã trở nên rút thoát khỏi đồng đoạn và chính vì vậy khi đọc lên trên người đọc thấy ngay rằng ý của hoàng thái tử Hiền mang Thi Sách có tác dụng một tên riêng.

Sai lầm ban đầu từ đây.

Về sau các sử gia vn khi viết về cuộc nổi dậy của 2 bà trưng đều phụ thuộc Hậu Hán thư để viết, vị vậy hầu như cho rằng ông xã bà Trưng Trắc tên là Thi Sách (Có thể chỉ có mình Lê Văn Hưu dựa vào Hậu Hán thư gồm lời chú của hoàng thái tử Hiền yêu cầu viết sai, sau nầy Ngô Sĩ Liên theo Lê Văn Hưu mà viết nên cũng sai nốt – phải nhớ Lê Văn Hưu viết Đại Việt sử kí vào ráng kỉ XIII, còn Ngô Sĩ Liên viết Đại Việt sử kí toàn thư vào chũm kỉ XV. Còn các sử gia sau nầy cứ thường xuyên theo Lê văn Hưu cùng Ngô Sĩ liên mà lại viết, cần cứ đinh ninh rằng chồng bà Trưng Trắc tên là Thi Sách cho mãi mang đến bây giờ).

Để nắm rõ lí giải của LM. Nguyễn Phương xin mời gọi lại chủ kiến của ông trong item đã dẫn nghỉ ngơi trên:

“Các học giả việt nam như Lê Văn Hưu và Ngô Sĩ Liên cũng tương tự nhiều fan khác vững chắc ít khi đọc cho những cuốn sách dài dằng dặc với ít hứng thú như cỗ Thủ khiếp chú, trái lại bọn họ chỉ hiểu Hậu Hán thư cùng cứ đinh ninh rằng Thi Sách là tên chồng bà Trưng Trắc. Cơ mà giả sử chúng ta có biết đến đoạn văn thỏa thuận của Thủy kinh chú như vừa trích lại sinh hoạt trên thì tuyệt nhất thiết chúng ta phải nhận biết rằng thương hiệu ông đó chỉ là Thi cơ mà thôi chứ quan trọng nào là Thi Sách được. Quả nắm nếu chấm phẩy cho đúng và hiểu đến đúng thì câu văn của Lệ Đào Nguyên cần viết ra Hán Việt như vậy này: “Châu Diên Lạc tướng tá tử danh Thi, sách Mê Linh Lạc tướng chị em danh Trưng Trắc vi thê. Trắc vi nhân hữu đảm dũng tương Thi khỉ tặc. Mã Viện tương binh phạt. Trắc, Thi tẩu nhập Kim Khê” tức thị “Con trai quan Lạc tướng mạo Châu Diên là Thi, lấy con gái vị Lạc tướng Mê Linh là Trưng Trắc có tác dụng vợ. Trắc là người có đảm dũng thuộc Thi nổi dậy làm giặc. Mã Viện mang binh sang đánh. Trắc và Thi chạy vào Kim Khê”. Bọn họ thấy rằng tác giả Thủy ghê chú khi call bà Trưng Trắc (cả hai chữ) khi thì gọi bằng Trắc (một chữ) và khi gọi bằng một chữ bởi vậy ông call với chữ sau (Trắc) chứ không với chữ trước (Trưng). Vậy mà lại giả sử tên ck của bà Trưng là Thi Sách thì khi gọi tắt bằng một chữ, ông sẽ phải dùng chữ Sách chứ không phải chữ Thi, ấy cầm cố mà hai lần sau ông vẫn cứ dùng chữ Thi chứ không tái diễn chữ Sách. Đằng không giống chiếu theo nghĩa của câu văn thì phải hiểu đúng bản chất tên chồng bà Trưng là Thi bắt đầu đúng cũng chính vì “Sách vi thê” có nghĩa là “lấy làm cho vợ” (SĐD trang 96,97).

LM. Nguyễn Phương cũng mang đến rằng không hẳn ông là người thứ nhất phát hiển thị sự sai lầm này. Người trước tiên đề cập đến mẫu sai của thái tử Hiền đó là Huệ Đồng, một núm đồ nho bạn Tàu. Huệ Đồng sẽ đề cập đến sai lầm này khi bổ chú mang đến Hậu Hán thư. Lời vấp ngã chú này được đăng trong phần phụ lục của truyện Mã Viện với ngôn từ như sau: cứu giúp Triệu nhất Thanh viết: Sách thê do ngôn thú thê. Phạm sử tác “Giả vi Châu Diên nhân thi sách thê” mậu hỉ, án thủy ghê chú, ngôn tương Thi “ngôn Trắc. Thi minh chỉ danh Thi”. (nghĩa là xét Triệu độc nhất Thanh nói rắng sách thê tức là cưới vợ, quyển sử của Phạm chép “gả làm bà xã người Châu Diên thên là Thi Sách” là lầm vậy, coi Thủy tởm chú thấy nói tương Thi rồi nói Trắc và Thi chứng thật rằng thương hiệu ông sẽ là Thi). SĐD trang 97.

Hàng năm cứ đến ngày 8/3, ngày quốc tế phụ nữ cũng là ngày Kỉ niệm khởi nghĩa của nhì Bà Trưng bọn họ thường lặp đi tái diễn ở khắp nơi rằng ông xã bà Trưng trắc tên là Thi Sách; vả lại nhận định rằng bà Trưng nổi lên trước để trả thù chồng sau để rửa hờn trộn nước là ko đúng sự thật và hạ thấp ý nghĩa của của cuộc khởi nghĩa. Nếu như LM. Nguyễn Phương nói đúng (hay đúng hơn là Thủy ghê chú nói đúng) thì cả gia đình bà Trưng đã do “nghĩa lớn” mà nổi dậy chứ không hẳn chỉ vì chưng “tình riêng” cơ mà hy sinh.

Thiết nghĩ việc gọi đúng tên một tín đồ đã có công đương đầu giành độc lập cho dân tộc như ck của bà Trưng Trắc là một trong những việc quan trọng và cũng là trách nhiệm của những nhà sử học.

Xem thêm: Kể về một cuốn sách hay ) - kể về một lần đọc cuốn sách hay

Ngày ni nền sử học của chúng ta đã bước những bước dài, và đk cũng thuận lợi được cho phép xác định lại việc này một cách bao gồm xác. Rất mong muốn được nghe hầu như lí giải rất là lí thú với đầy sức thuyết phục của những nhà sử học.

Cùng chung chí hướng khử thù, phục quốc, Trưng Trắc cùng Thi Sách cần duyên vợ chồng. Dân gian vẫn giữ truyền chuyện Trưng Vương dường công làm thịt hổ mang đến chồng. Chết choc của Thi Sách, thù nước nợ nhà sẽ thổi bùng quyết chổ chính giữa chống giặc của hai Bà.

Trưng Trắc với Trưng Nhị là hai chị em sinh đôi, là con gái của Lạc tướng huyện Mê Linh (người đứng đầu bộ lạc thị trấn Mê Linh, ở trong tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay) thuộc mẫu dõi Hùng Vương.

Hai Bà mồ côi phụ vương sớm cơ mà được mẹ đon đả nuôi dưỡng, dạy mang đến nghề trồng dâu, nuôi tằm, truyền lòng yêu thương nước, tập luyện sức khoẻ, tập luyện võ nghệ.

Thi Sách, nam nhi lạc tướng Chu Diên, cũng là bạn quật cường và giàu lòng yêu nước. Nghe tiếng nhị chị em, chàng tìm tới Mê Linh. Hbt hai bà trưng vốn biết vài nét về Thi Sách nên đón rước niềm nở.

Cùng phổ biến chí hướng, Thi Sách với Trưng Trắc nên duyên bà xã chồng. Cuộc hôn nhân gia đình này tập hợp quyền năng hai miền khu đất nước, ngày càng tăng sức bạo gan chống ách đô hộ.
Dân gian vẫn tồn tại mẩu truyện nàng Trưng Vương nhường nhịn công thịt hổ mang lại chồng. Đó là lần cùng vào rừng săn bắn. Đang đi, một con hổ từ bụi rậm lao ra, đàn ông Thi nhẩy xuống ngựa, rút gươm hành động với ác thú.
Trong lúc fan và vật xứng đáng quần nhau, Trưng Trắc rút một mũi phi tiêu phóng trúng mắt hổ. Thấy con thú khựng lại, Thi Sách đâm liền nhị nhát kiếm, giết chết chúa son lâm. Trưng Trắc chạy tới, ngầm rút mũi phi tiêu thoát khỏi mắt hổ, kín đáo dành trọn công giết mổ hổ cho chồng.
Với chính sách cai trị hà khắc, đơn vị Đông Hán, đại diện là viên Thái thú tô Định cực kỳ bạo ngược, tham lam. Tận mắt tận mắt chứng kiến hình hình ảnh ấy, hai bà trưng cùng Thi Sách mộ nghĩa quân, chuẩn bị khởi nghĩa. Đánh hơi thấy cặp vợ chồng Trưng Trắc và Thi Sách đã ngầm cải tiến và phát triển lực lượng, tô Định ngầm sai một cánh quân mai phục bên đường. Lúc Thi Sách vô tình một mình đi qua, bị phục binh. Tuy có sức mạnh và xuất sắc võ nghệ, tuy nhiên “mãnh hổ nan địch quần hồ”, chàng đã bị chúng sát hại.
Thù chồng, nợ nước, bà Trưng Trắc đã thuộc em gái Trưng Nhị phát động cuộc khởi nghĩa ở cửa Sông Hát (huyện Phúc Thọ, thủ đô hà nội ngày nay) với lời thề sắt son trước giờ đồng hồ xuất binh:“Một xin rửa sạch sẽ nước thù/Hai xin dựng lại nghiệp xưa họ Hùng/Ba kẻo oan ức lòng chồng/Bốn xin vẻn vẹn sở công lênh này”.
Lời hịch linh nghiệm “Đền nợ nước, trả thù nhà” đã nhận được được sự tận hưởng ứng của các lạc hầu, Lạc tướng và những tình nhân nước làm việc khắp những thị, quận cùng đông đảo lực lượng là đàn bà tham gia khởi nghĩa.
Chỉ vào một thời hạn ngắn, nghĩa binh của hai bà trưng đã đánh thu được 65 thị xã thành, thu toàn cục lãnh thổ nước Việt, tấn công bại âm mưu xâm lược của phong con kiến phương Bắc buộc đánh Định đề xuất bỏ chạy về nước.
Cuộc khởi nghĩa thành công, tổ quốc được trọn vẹn độc lập. Trưng Trắc lên làm cho vua, được tôn vinh là Trưng Vương, đóng đô sinh hoạt Mê Linh.
Trong Đại Việt sử ký toàn thư, nhà sử học Lê Văn Hưu viết: “Trưng Trắc cùng Trưng Nhị là lũ bà, vậy mà lại hô một tiếng, những quận Cửu Chân, Nhật Nam với Hợp Phố thuộc 65 thành nghỉ ngơi Lĩnh Ngoại gần như nhất tề hưởng trọn ứng, việc dựng nước xưng vương dễ như trở bàn tay, xem nắm cũng đầy đủ biết hình thay nước Việt ta có thể dựng nghiệp bá vương vãi được…”.